NWO heeft financiering toegekend aan de aanvragen voor acht routes van de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) van maximaal € 2,5 miljoen ieder. De aanvragen zijn ingediend door breed samengestelde consortia die onderzoek gaan doen op drie thema’s die eerder door OCW zijn gekozen: onderwijs en jongeren in een veerkrachtige samenleving, digitalisering als aanjager van vernieuwing en natuurwetenschappelijke kennis als bron van vernieuwend vermogen. Hiermee geeft NWO uitvoering aan de Startimpuls in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW).
Vanuit de Startimpuls richten de gehonoreerde programma’s zich onder meer op de processen en mechanismen in de veranderende omgeving van jongeren die bijdragen aan kansen(on)gelijkheid, het meten en detecteren van gezond gedrag buiten het laboratorium en multidisciplinair onderzoek naar het ontstaan, functioneren en de toekomst van het leven in een veranderende omgeving van moleculaire tot planetaire schaal.
Een succesvolle eerste stap
‘Dit is een succesvolle eerste stap in de implementatie van de NWA,’ aldus NWA-voorzitter Louise Gunning. ‘Zoals de NWA beoogt zijn er nieuwe samenwerkingsverbanden gecreëerd tussen wetenschappers van verschillende disciplines, maar ook tussen verschillende kennisinstellingen, ministeries, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Ook is geëxperimenteerd met een andere manier om geld aan partijen toe te delen en de krachten te bundelen. Hopelijk volgt er nu ook snel financiering voor de andere routes.’
Over de Startimpuls
In september 2016 maakte het ministerie van OCW bekend 30 miljoen euro te investeren in de NWA. Het grootste deel hiervan, 20 miljoen euro, gaat naar de Startimpuls en is bestemd voor thematisch onderzoek binnen de bovengenoemde thema’s. Daaronder vallen acht routes van de Nationale Wetenschapsagenda. Minister Bussemaker en staatssecretaris Dekker laten weten verheugd te zijn dat de toekenningen rond zijn. Minister Bussemaker geeft aan dat er nieuwe inzichten ontstaan door samenwerking die disciplines overstijgt, door nieuwe kenniscentra op te richten en broedplaatsen voor talent te ontwikkelen. ‘Met het thema veerkrachtige samenleving bijvoorbeeld, investeren we in nieuwe samenwerking tussen wetenschappers, bedrijfsleven én maatschappelijke organisaties. Samenwerking is cruciaal voor gelijke kansen voor iedereen, wat ik heel belangrijk vind,’ aldus minister Bussemaker. Staatssecretaris Dekker benadrukt de economische kansen: ‘De onderzoeken moeten leiden tot antwoorden op de maatschappelijke en economische vragen van vandaag en de nabije toekomst, tot nieuwe oplossingen en innovaties die zorgen voor economische groei en meer banen.’
Over de procedure
Het ministerie van OCW gaf NWO in het kader van de NWA-Startimpuls de opdracht om consortia in staat te stellen over de hele keten van fundamenteel tot toegepast onderzoek met een onderzoeksvraag aan de slag te gaan. De call is opengesteld volgens de gebruikelijke NWO-standaarden, waarbij zorgvuldigheid van het proces en toetsing op kwaliteit centraal stond. Wel was er ruimte om te experimenteren met een andere manier om de aanvragen te beoordelen. De zogeheten boegbeelden van de 8 door OCW geselecteerde NWA-routes werden uitgenodigd om in nauwe samenspraak met de samenwerkende partijen binnen hun route een onderzoeksvoorstel in te dienen om aanspraak te maken op financiering uit de 20 miljoen voor thematisch onderzoek.
Dit consortium kan bestaan uit publieke, semipublieke en private partners. Het consortium wordt gecoördineerd vanuit de bij de Kenniscoalitie aangesloten publieke kennisinstellingen (Nederlandse universiteiten en NWO-instituten). Bij verschillende consortia zijn KNAW-instituten, hogescholen en/of TO2-instellingen betrokken.
De beoordelingscommissie thematisch onderzoek NWA Startimpuls heeft vervolgens de kwaliteit van de aanvragen beoordeeld en advies uitgebracht aan de Raad van Bestuur van NWO. De beoordelingscommissie heeft een positief oordeel uitgebracht en adviseert de Raad van Bestuur alle aanvragen te honoreren.
Lijst met gehonoreerde programma’s
Hieronder vindt u een lijst met de acht gehonoreerde voorstellen, ingedeeld naar de drie thema’s van OCW, met een korte beschrijving van het onderzoeksprogramma en de consortiumpartners.
Thema 1: Hoe kan de positie van jongeren in een veerkrachtige samenleving worden versterkt?
Route Jeugd in ontwikkeling, opvoeding en onderwijs
Titel themaprogramma: Gelijke kansen voor een diverse jeugd
Hoofdaanvrager: Prof. dr. M. (Monique) Volman, Universiteit van Amsterdam
Samenvatting
Dit programma onderzoekt de processen en mechanismen in de veranderende omgevingen waarin jongeren opgroeien, die bijdragen aan kansen(on)gelijkheid: de toenemende diversiteit in de schoolklas, de opkomst van schaduwonderwijs, samenwerking tussen onderwijs en jeugdzorg, de mogelijkheden van wijkteams in de jeugdhulpverlening en van de jeugdgezondheidszorg bij een stapeling van risicogedrag.
Consortium bestaat o.a. uit:
Erasmus Universiteit Rotterdam, Leids Universitair Medisch Centrum, Radboud Universiteit, Rijksuniversiteit Groningen, Universitair Medisch Centrum Groningen, Universiteit Leiden, Universiteit Utrecht, Universiteit van Amsterdam, Vrije Universiteit Amsterdam, TNO, Haagse Hogeschool, Hanzehogeschool Groningen, Hogeschool Inholland, Hogeschool Rotterdam, Hogeschool Utrecht, Hogeschool van Amsterdam, Academische Werkplaats Publieke Gezondheid Noord Nederland, Altra Jeugdzorg en Onderwijs, CJG Rijnmond, Gemeente Rotterdam, Goeie Zin, IMC Weekendschool, Jeugdprofs, Johan de Witt scholengroep, Lyceo, Nederlands Centrum Jeugdgezondheid, Obs Het Galjoen, Schoolformaat, Stichting Interculturele Participatie en Integratie, Verwey Jonker Instituut, VO-raad, YOEP (Yulius Onderwijs-Zorg Expertise Partners).
Route NeurolabNL: de werkplaats voor hersen-, cognitie- en gedragsonderzoek
Titel themaprogramma: NeuroLabNL: Optimale condities voor leren en veiligheid van jongeren
Hoofdaanvrager: Prof. dr. E.A.M. (Eveline) Crone, Universiteit Leiden
Samenvatting
Dit programma maakt gebruik van kennis over gedrag en hersenen om beter te begrijpen hoe jongeren nieuwe kennis en vaardigheden leren, omgaan met uitdagingen in de maatschappij en hoe ze zich optimaal kunnen ontwikkelen. Hersenmetingen geven ons een beter inzicht in wanneer en hoe jongeren van elkaar verschillen en wat nodig is voor een veilige en stimulerende samenleving. De beschikbare en nieuwe kennis zal naar praktische innovaties omgezet worden. Vier programmalijnen definiëren kennisopbrengsten en opbrengsten voor de praktijk.
Consortium bestaat o.a. uit:
Erasmus Universiteit Rotterdam, Open Universiteit, Radboud Universiteit, Rijksuniversiteit Groningen, Technische Universiteit Eindhoven, Universiteit Leiden, Universiteit Maastricht, Universiteit Utrecht, Universiteit van Amsterdam, Universiteit van Tilburg, Universiteit Twente, Vrije Universiteit Amsterdam, Vrije Universiteit Medisch Centrum, Nederlands Herseninstituut, TNO, Avans Hogeschool, Hogeschool Utrecht, Hogeschool Windesheim, De Bascule, Fun4all, Gemeente Utrecht, Hersenstichting Nederland, ICT for Brain, Body & Behavior, Intermetzo, Kiva, Ministerie van Veiligheid & Justitie / Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC), Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie (NIFP), O.R.S. Lek en Linge, Openbaar Ministerie, Philips, Picasso Lyceum, ReclasseringNL, Respect-education.
Route Op weg naar veerkrachtige samenlevingen
Titel themaprogramma: JOIN Jongeren in een veerkrachtige samenleving. Naar nieuwe arrangementen voor inclusiviteit en participatie
Hoofdaanvrager: Prof. dr. B.J.P. (Bas) van Bavel (UU)
Samenvatting
Onze samenleving wordt met sterke veranderingen en schokken geconfronteerd. Hoe vangen we die zo goed mogelijk op? Voor jongeren, de generatie van de toekomst, is deze vraag cruciaal. Dit programma ontwikkelt en beproeft nieuwe instrumenten en arrangementen die de participatie van (kwetsbare) jongeren versterken en daarmee ook de samenleving inclusiever en veerkrachtiger maken.
Consortium bestaat o.a. uit:
Erasmus Universiteit Rotterdam, Radboud Universiteit, Rijksuniversiteit Groningen, Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, Universiteit Leiden, Universiteit Twente, Universiteit Utrecht, Universiteit van Amsterdam, Universiteit voor Humanistiek, Universiteit van Tilburg, Vrije Universiteit Amsterdam, Wageningen Universiteit en Researchcentrum, TNO, Fontys Hogeschool, Hogeschool Inholland Rotterdam, Hogeschool Utrecht, Hogeschool van Amsterdam, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Blendle, Briant College, Buzinezzclub, CBS, Centrum Educatieve Dienstverlening, ContourdeTwern, Game Changers Studio, Amsterdam Tabo Goudswaard, Gemeente Amersfoort, Gemeente Breda, Gemeente Eindhoven, Gemeente Middelburg, Gemeente Rotterdam, Gemeente Tilburg, GGD Brabant-ZuidOost, GGD Noord- en Oost Gelderland, Hofstad Mavo Havo, IamProgrez, Imagine IC Amsterdam, Inholland, Inspirezzo, Ithaka, Jheronimus Academy of Data Sciences, jonge mantelzorgers, Jongerenpunt Midden Brabant/Midpoint Brabant, Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst, Lucas Scholen Stichting, Markant, Mira Media, Movisie, Mundus College, Museum Gouda, Natuurmonumenten, Netwerk Zon, NHTV Breda University of Applied Sciences, OCW, Openbaar Ministerie Breda, PABO, Politie-eenheid Zeeland-West-Brabant, PON, ProDemos, Provincie Noord-Brabant, Provincie Utrecht, Rechtbank Zeeland-West-Brabant, Rijnijssel, SCP, ShareNL, Sociale Veerkracht Provincie Noord-Brabant, Soulcreatives, Staatsbosbeheer, Stadscoördinator Humanitas, Stichting Cultuurmarketing, Stichting Openbaar Onderwijs Utrecht, Stichting Vreedzaam, Studio Kort | Design – Technology – Society, Summa College, Teamleider JTTA, Telos – Brabant Centrum voor Duurzame ontwikkeling, The Hague Process on Refugees and Migration, Utrecht Zijn We Samen, hogeschool Van Hall Larenstein, Veldacademie, Vilans, VNG, Waag Society, Willibrord Stichting Utrecht.
Thema 2: Hoe kunnen we de digitale samenleving beter begrijpen en verder brengen?
Route Meten en detecteren: alles, altijd en overal
Titel themaprogramma: Meten en detecteren van gezond gedrag
Hoofdaanvrager: Prof.dr. M.W. (Marco) Beijersbergen, Universiteit Leiden
Samenvatting
Meten en detecteren vindt steeds meer plaats buiten het laboratorium. In dit programma gaan we dat bestuderen voor gezondheid van de mens. Iedere dag een druppeltje bloed, je voeding en de lucht die je in- en uitademt meten. We gaan technologie ontwikkelen om dat mogelijk te maken en uitzoeken hoe we verstandig van die gegevens gebruik kunnen maken.
Consortium bestaat o.a. uit:
Academisch Medisch Centrum, Radboud Universiteit, Technische Universiteit Eindhoven, Technische Universiteit Delft, UMC Maastricht, Universitair Medisch Centrum Utrecht, Universiteit Leiden, Universiteit Twente, Universiteit Utrecht, Universiteit van Amsterdam, Vrije Universiteit Amsterdam, Wageningen Universiteit en Researchcentrum, Hogeschool Leiden, WUR/RIKILT.
Route Waardecreatie door verantwoorde toegang en gebruik van big data
Titel themaprogramma: Verantwoorde Waardecreatie met Big Data (VWData)
Hoofdaanvrager: Prof. dr. ir. R.L. (Inald) Lagendijk, Technische Universiteit Delft
Samenvatting
Big Data speelt een grote rol in onze maatschappij, in het bedrijfsleven en in de wetenschap. Steeds meer keuzen en besluiten worden gebaseerd op de analyse van verzamelde gegevens. Het is echter vaak niet duidelijk wie kan en mag beschikken over de gegevens, hoe analysemethoden precies werken en hoe nauwkeurig ze zijn, en hoe Big Data op een manier kan worden ingezet die juridisch en ethisch verantwoord en maatschappelijk acceptabel is. Het themaprogramma VWData geeft een impuls aan wetenschappelijk onderzoek en aan technische en maatschappelijke oplossingen voor het verantwoord omgaan met Big Data.
Consortium bestaat o.a. uit:
Erasmus Universiteit Rotterdam, Leids Universitair Medisch Centrum, Open Universiteit, Radboud Universiteit, Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, UMC Maastricht, Universiteit Leiden, Universiteit Maastricht, Universiteit Twente, Universiteit Utrecht, Universiteit van Amsterdam, Vrije Universiteit Amsterdam, Wageningen Universiteit en Researchcentrum, Instituut voor Informatierecht (IViR), Data Science Center Eindhoven (DSC/e), Netherlands eScience Center, SURF, TNO, Fontys Hogeschool, Hogeschool Utrecht, Hogeschool van Amsterdam, Zuyd Hogeschool, Politieacademie.
Thema 3: Hoe kan natuurwetenschappelijke kennisbijdragen aan vernieuwing?
Route De oorsprong van het leven – op aarde en in het heelal
Titel themaprogramma: Origins Center
Hoofdaanvrager: Prof. dr. B.L. (Ben) Feringa, Rijksuniversiteit Groningen
Samenvatting
Het Origins Center richt zich met multidisciplinair, vernieuwend onderzoek op vragen uit de NWA naar het ontstaan, het functioneren en de toekomst van leven in een veranderende omgeving van moleculaire tot planetaire schaal. Daarmee voert het een groot en belangrijk deel van de Nederlandse Wetenschapsagenda uit.
Consortium bestaat o.a. uit:
Erasmus Medisch Centrum, Radboud Universiteit, Rijksuniversiteit Groningen, Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, Universiteit Leiden, Universiteit Twente, Universiteit Utrecht, Universiteit van Amsterdam, Vrije Universiteit Amsterdam, Wageningen Universiteit en Researchcentrum, AMOLF, CWI, Naturalis Biodiversity Center, Nederlands Kanker Instituut, NIOO-KNAW, SRON.
Route Bouwstenen van materie en fundamenten van tijd en ruimte
Titel themaprogramma: Zwaartekracht – een nieuwe ontdekkingsreis
Hoofdaanvrager: Prof.dr.ir. I. (Ionica) Smeets, Universiteit Leiden
Samenvatting
Onze route richt zich op fundamentele vragen over materie, ruimte, tijd en het heelal. Voor de startimpuls nemen we ‘zwaartekracht’ als centraal thema. Dit thema biedt ongekende kansen voor Nederland om theorie, experiment en instrumentatie op nieuwe manieren met elkaar te verbinden. Ook zetten we in op evidence-based wetenschapscommunicatie. Via onze plannen voor community building willen we de achterban van de hele route betrokken houden.
Consortium bestaat o.a. uit:
Maastricht University, Radboud Universiteit, Rijksuniversiteit Groningen, Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, Universiteit van Amsterdam, Universiteit Leiden, Universiteit Utrecht, Vrije Universiteit Amsterdam, AEI Hannover-Germany, Antea, Astron, ECHO, EGO-Italy, Innoseis, KNMI, Naturalis, Nikhef, Shell, SRON, Synergetica Lab Artists, TNO, QuTech, VDL-ETG, VHTO.
Route De quantum-/nano revolutie
Titel themaprogramma: Speerpunten van de Quantum/Nano-revolutie
Hoofdaanvrager: Prof.dr.ing. D.H.A. (Dave) Blank, Universiteit Twente
Samenvatting
Nanotechnologie en quantumfysica kunnen bijdragen aan grote maatschappelijke uitdagingen. Met deze startimpuls stimuleren we drie veelbelovende onderwerpen waarin Nederland sterk staat: de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen en biomoleculen met behulp van nanotechnologie en quantum computers, de op het brein geïnspireerde energiezuinige dataverwerking en veilige communicatie op het quantum internet.
Consortium bestaat o.a. uit:
Academisch Medisch Centrum, Erasmus Medisch Centrum, Groningen Medisch Centrum, Radboud Universiteit, Rijksuniversiteit Groningen, Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, Universiteit Leiden, Universiteit Twente, Universiteit Utrecht, Universiteit van Amsterdam, Wageningen Universiteit & Researchcentrum, RIVM, Saxion, TNO, Enceladus, Galapagos, Intel, Micronit, Naturalis, NFI, RIKILT, Shell, QuSoft, QuTech.
Zie ook de website van NWO.
Aankondiging van de Startimpuls: Vliegende start voor Nationale Wetenschapsagenda