De big data wereld is veranderd. Dat bleek wel tijdens de gecombineerde Commit2Data / VWData sessie op het ICT.open congres. Inald Lagendijk, boegbeeld van het VWData programma constateerde dit halverwege de sessie. Nog maar een paar jaar geleden zouden alle presentaties alleen maar gericht zijn op de fantastische mogelijkheden van big data. Optimistisch en hoopvol, maar ook een beetje naïef. Anno 2018 adresseren alle presentaties de impact van die mogelijkheden en de vragen die je daarbij kunt stellen. En anders doet het publiek dat wel.

Zo presenteerde André Dekker van het Maastricht Universitair Medisch Centrum het dilemma in de gezondheidszorg. Er is nog zóveel te bereiken in bijvoorbeeld de oncologie, en er is ook zóveel data beschikbaar. Het punt is dat er veel redenen zijn waarom die data niet zomaar op een hoop gegooid kan worden. De oplossing: breng het onderzoek naar de data, in plaats van de data naar het onderzoek te brengen. Een mooie aanpak, waarvoor echter nog wel heel wat onderzoek nodig is. Hoe doe je dat precies? Het gebruik van zogenaamde ‘FAIR data stations’ is een belangrijk deel van de oplossing, die niet alleen in de gezondheidszorg maar ook in veel andere domeinen nuttig gaat zijn.

Een andere bijdrage vanuit VWData werd door Marc Steen van TNO geleverd. Hij presenteerde de elementen van een ethisch raamwerk dat praktisch toegepast kan worden. Belangrijke concepten daarbij zijn ‘agency’, de mate waarin de eindgebruiker technologie kan gebruiken zonder daarbij gedwongen te worden tot keuzes, ‘transparency’, de mate waarin gebruikers technologie kunnen begrijpen en doorzien, en ‘accountability’, dat het gebruik van de technologie ook verantwoord en uitgelegd kan worden in juridische en ethische termen. In de hierop volgende gedachtenuitwisseling met het publiek bleek hoeveel voorbeelden van ‘slechte’ algoritmen er te bedenken waren, wat aangaf dat het onderwerp voorlopig nog niet afgerond is.

Tot slot presenteerde Georgios Stathis van Universiteit Leiden de rol van data en machine learning in de juridische praktijk. De wereld van ‘legal tech’ is snel groeiend: wereldwijd zijn er al meer dan 5000 startups mee bezig. Interessante issues werden neergelegd zoals het risico dat de wet net zo gecompliceerd wordt als de financiële wereld, zodat we Artificial Intelligence nodig hebben om de wet nog te kunnen uitvoeren. Kunnen we ons een ‘kunstmatige advocaat’ voorstellen en zou dat werken? Conclusie van de hierop volgende discussie was dat er zoveel haken en ogen aan zitten dat een combinatie van automatisering en menselijk handelen in deze wereld altijd gewenst zal blijven.

Deze eerste ‘publieke confrontatie’ van de VWData onderwerpen heeft ons gesterkt in de overtuiging dat het programma geen moment te vroeg komt en dat er grote behoefte is aan antwoorden op de vragen naar Responsible Data Science.